Protez Kapak Seçiminde Göze Alınan Kriterler ve Kapak Çeşitleri

Protez kapaklar piyasada çeşitli firmalar tarafından değişen fiyat ve kalitede üretilmektedir. Hastalıklı aort kapağın yerine takılacak protez kapaklar, çift yapraklı, tek yapraklı ve toplu kafesli metal kapaklar ile, hastanın kendisinden yada başka canlıdan ( insan,sığır,domuz) alınan üç yapraklı işlem görmüş doku kapakları şeklindedir.

• İdeal bir kapakta aranan özellikler;
• Uzun süreli sağlam ve fonksiyonel olmalı,
• Vücut içerisinde pıhtı oluşumuna sebep olmamalı,
• Kolay takılabilir olmalı,
• Kapak kenarlarından kaçağa neden olmamalı,
• Enfeksiyona dirençli olmalı,

Tüm bu özelliklere sahip mükemmel bir protez kapak olmadığından, mevcut kapaklar uygun hastalara takılmaktadır.
Takılacak kapağın seçimi, cerrahın kendi tercihi ( genelde çift yapraklı metal protez) ile birlikte, hastanın yaşı, kapağın işleme tarzı, açılma derecesi, elde edilebilirliği, maliyeti ve teknik servis desteğine göre olmaktadır.
Yaşa göre kapak tercihi önemli bir kriter olup, hastanın düşkün ve bakıma muhtaç hali doku protezi tipinde kapakların takılmasını gerektirir.
Yaşı 18 den küçük hastalar gelişme döneminde olduklarından kendi pulmoner kapağı ( sağ kalbi ile akciğeri arasındaki kapağı) yada işlem görmüş kadavradan alınan aort kapağının takılması önerilir. Alınan pulmoner kapağın yerinede kadavradan alınan işlem görmüş kapak takılır.
18-75 yaş arası hastalarda sırasıyla; metal kapak, kadavra kapağı ve pulmoner kapak tercih edilir. Bu yaş grubunda en uzun ömürlü olan çift yapraklı metal protez kapak ilk olarak tercih edilmelidir.
75 yaş üstü hastalara ise domuz kapağı yada sığır kalp zarından yapılan işlem görmüş doku protez kapağı takılır.
Metal kapaklar
Metal kapaklar dayanıklılığı ve iyi performansları nedeniyle en sık tercih edilen kapaklardır. 65 yaşından küçük erişkin hastalarda aort kapak için çift yapraklı metal kapak tercih edilir. Vücut içinde pıhtı oluşturabilmesinden dolayı, hastaların ömür boyu kanı sulandırıcı ilaç ( coumadin ) kullanması gerekir. Pıhtı oluşturma riski kapak takıldıktan sonraki ilk aylarda yüksektir . Kan sulandırıcı tedaviye rağmen yıllık pıhtı oluşturma riski % 1-2dir. Kan sulandırıcı tedavi kullanması gereken kronik ritim bozukluğu, kalp içinde pıhtı ve geçirilmiş vücut içerisinde pıhtı oluşumu hikayesi olan hastalarda da tercih mekanik kapak şeklinde olmalıdır. Doğurganlık dönemindeki kadınlar, aktif mide ülseri hikayesi , 70 yaş üzeri ve düzenli kan sulandırıcı ilacı kullanamayacak durumdaki psikiyatrik bozukluğu olan hastalarda tercih edilmez
Metal kapaklardan bazıları aşağıdaki gibidir

Doku kapakları

Doku kapağı takılacak hastalarda amaç, kanı sulandırıcı ilaçtan kaçınmak olduğundan, kalbin kulakçığından kaynaklanan ritim bozukluğu yada uzun süreli kan sulandırıcı ilaç kullanımı gerektiren ek hastalığı olmaması gerekir . Bu tür rahatsızlığı olan hastalarda metal kapak tercih edilmelidir. Bu kapakların en önemli dezavantajı zamanla ortaya çıkan kapaktaki yapısal bozukluktan dolayı yeniden ameliyat gerektirmesidir. Kan sulandırıcı ilaç sadece ilk 3 ayda önerilir. Yaşlı hastalarda tercih edilmesinin başlıca nedeni, hastadan beklenen yaşam süresinin, takılacak doku kapağının özelliğini yitirme süresinden daha kısa olmasıdır. 45 yaş altındaki hastalarda çabuk yıpranma etkilerinden dolayı nadiren kullanılır. Ancak kan sulandırıcı ilacı kullanamama ve periyodik kontrolleri aksatacak düzeyde sosyo-kültürel seviyesi düşük hastalara yaş sınırı gözetmeden doku kapağı takılmalıdır. Ayrıca çocuk sahibi olmak isteyen genç bayan hastalara gebelik boyunca kanı sulandırıcı ilaç kullanımı gerektirmemesinden dolayı doku kapağı tercih edilir. Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda doku kapakları kısa sürede kireçlenme yapar ve özelliğini kaybeder.
Doku kapaklarından bazıları aşağıdaki gibidir.

Hastanın kendisinden alınan kapaklar
Pulmoner kapak, hastanın sağ kalbi ile akciğere giden ana damarı arasındaki 3 yaprakçıktan oluşur. Ameliyat öncesi yapılan kalp ultrasonu denilen ekokardiyografi tetkiki ile aort kapağın çapı ile takılacak pulmoner kapağın ölçümleri yapılır. Ölçülen değerlere göre uygun büyüklük ve çap sağlanırsa hastanın pulmoner kapağı çıkarılarak aort kapağı yerine takılır. Aort kapak yerine takılan pulmoner kapak pıhtı yapmaması,enfeksiyona dirençli olması, kan akışının mükemmel olması ve kanı sulandırıcı ilaç kullanma gereksinimi olmamasından dolayı tercih edilebilir. Vücuttaki büyümeye kalbinde uyum sağlaması açısından sıklıkla çocukluk yaşlarda tercih edilir. Yıpranma süresi metal kapaklardan kısadır. Çıkarılan pulmoner kapağın yerine ise kadavradan alınan işlem görmüş doku kapakları takılır. Uzun süreli takiplerde ise pulmoner kapağın yerine takılan kadavradan alınan kapaklarda bozulmaya yönelik problemler olabilmektedir.

Kalbimiz...

"Kalpte ritm bozukluğu felçe yol açar"

Kalp kapakçık hastalığı kendini geç belli ediyor. Kalp kapaklarınızı kontrol ettirin diyen uzman doktor kalp kapakçık hastalığıyla ilgili tehlikeleri anlattı.

  Kardiyoloji  Uzmanı Doç.Dr. Murat Gençbay . Kalp kapakçık hastalığıyla ilgili neler yapmamız gerek önlemleri nasıl alınmalı bütün sorularımıza cevap verdi... 

SORU : Kalp kapaklarını tanımlar mısınız ? 

Murat GENÇBAY : Kalp dört gözden oluşan bir organdır.İçinde dört odacık vardır.Bu odacıklar içerisinde kanın geçişine izin veren kapakçıklar vardır.Kan geçtikten sonra arkadaki kapakçık kapanarak kanın geriye kaçışını engeller.Ön taraftaki kapakçıkta açılarak,kanın ileriye doğru geçmesini sağlar.Kalp kapakçıkları çocukluk evrelerinde boğaz enfeksiyonları sonrasında iltihaplanabiliyor.Buna romatizmal kapak hadisesi denir.Romatizmal kapak,Türkiye’de en sık görülen türdür. 

Kalp kapakçık hastalığı kendini geç belli ediyor... 

SORU: Kalp kapakları tahrip olur mu ? 

Murat GENÇBAY : Kalp kapakları narin yapılarını yitirip bozulabiliyor.Kireçlenme oluyor.Açılmasında ve kapanmasında sorun olabiliyor.Kan kaçırabiliyor.Yeterince birbirine yapışıp açılması engellenebiliyor.Darlık denilen hadiseler oluşuyor.Bir takım bulgularla 8-10 sene bazende 20 sene gibi bir zaman diliminde kendini belli etmeye başlıyor.Bunu balonla yada birtakım ameliyat yöntemleri ile tedavi edebiliyoruz. 

Kan kaçırma ciddi bir sorundur... 

SORU : Kalp kapaklarının kan kaçırması ciddi bir problem midir ? 

Murat GENÇBAY : Kaçak miktarına bağlı.Kalp her seferinde bir bardak su kadar kan pompalar.Önemli olan,o bir bardak kanın ne kadarı geri kaçıyor.O bardağın yarısı yada daha fazlası kaçıyorsa kalp yetmezliği oluşmaya başlar.Bu da ciddi sorundur.Ama bir çay kaşığı kadar hafif bir kaçak,nüfusun % 30 ‘unda vardır.Bu da ciddi bir sorun yaratmaz. 

Çocuklardaki diz şişmelerini ciddiye alın... 

SORU : Kalp kapakları ile ilgili sorunlar çocukluk dönemlerinde mi sinyal verir ? 

Murat GENÇBAY : Boğaz enfeksiyonlarının kalbe vuran türü,çocukluk evrelerinde olur.10-13 yaşlarında yada biraz daha erken,dizlerinde ardışık,yani önce birir şişip daha sonra diğeri şişen ve üzerine basamayacak kadar ağrı olan kişiler bir hafta kadar okula gidemezler. Kapak hastalığı 10-20 yıl sonra ortaya çıkar.Nefes darlığı da yapar.Böyle bir sıkıntısı olanlar varsa mutlaka kalp kapaklarını kontrol ettirmeliler. 

Kalp yetmezliği ameliyat gerektirebilir... 

SORU : Kapak kapakları hangi sebeple değişir ? 

Murat GENÇBAY : Kalp yetmezliğini ve kalp kapağında ki darlıkları ayırmak lazım.Kapağın tipine göre ameliyat zamanlaması değişebilir. Hastanın şikayetleri çok önemli.Mitral kapak dedğimiz,kalbin sol tarafında olan kapakçık en sık ameliyat edilen ve problem çıkaran kapakçıklardan biridir.Aort yetmezliği dediğimiz kapakçıkta farklıdır.Genel olarak,kapakçıktaki kaçak fazlaysa ve kalp yetmezliğine girmeye başladıysa eko takipleri ile anlarız.Kalp büyümeye başlar ve yetmezlik bulguları ortaya çıkar.Yetmezlik bulguları ortaya çıktığı anda ameliyata yönlendiririz. 

Kalp kapağının bozulması engellenemiyor... 

SORU : Kalp kapakçık ameliyatları riskli midir ? 

Murat GENÇBAY : Yaşlılar da daha risklidir.75 yaş sonrası kapak değişecekse bunu ameliyat riski biraz daha fazladır.Gençler de % 1 ve altında risklerle yapılabilir.Teşhis koyduktan sonra kaçak miktarı birinci dereceden fazlaysa ,kalp yetmezliğine girmemesi için bir takım yaşam tarzı önerilerinde bulunuyoruz.Kalp kapağının bozulmasını % 100 engelleyemiyoruz. 

Kalpte ritm bozukluğu felçe yol açar... 

SORU: Kalpte ritm bozukluğu neden kaynaklanır ? 

Murat GENÇBAY : Genelde mitral kapak darlığında yada diğer aort kapakta,kalbin üst gözü kanı, diğer öndeki göze atamadığı için genişler ve balon gibi şişer.Bu da elektrik iletiminin düzensiz olmasına yol açar. Giderek orası elektrikle kasılmaz hale gelir. Normal kasılma işlemini yapmadığı için kan orada göllenir.Kanın orada göllenip,pıhtı yapıp onu da beyine yada vücudun herhangi bir yerine atması ile de emboli dediğimiz hadise oluşuyor.Yani felçe yol açıyor.Bu da ritm bozukluğu yapar. 

Kalp kapağı kök hücre ile onarılıyor... 

SORU : Kalp kapakçığı ameliyatlarındaki yeni tedavi şekilleri nelerdir ? 

Murat GENÇBAY : Cerrahi olarak,kalp kapağının değişme işlemi batıda azaldı.Kapak ameliyatlarının yarısı onarımla oluyor.Mümkün olduğunca kalp kapağı onarılıyor ve değişime gidilmiyor.Bu durum kapak değişiminden daha faydalı oluyor.Mekanik kapakla değişirse,bu hastalar hayat boyunca kan sulandırıcı kullanmak durumda kalıyor.Bu kan sulandırıcınında çok ciddi yan etkileri var.Çok sulanırsa kanama riski ortaya çıkar.Kapak değişmeden artık onarım yoluna gidiliyor.Değişmesi gereken kapaklarda da kök hücre ile yeni kapaklar yapılıyor.Hastanın kendi kök hücresinden kendi kapağı yapılıyor.Kasıktan girilerekde kalp kapaklarına müdahale yapabiliyoruz.Mitral kapak kaçaklarına hasta bayılmadan,anjiyo yapar gibi kaçak miktarını azaltabiliyoruz.Kapak değişimine de gerek kalmadan hasta bir gün sonra ayağa kalkabiliyor.Aort kapağını kasıktan girerek yapıyoruz.Bunları 90 yaşına gelmiş,ameliyat şansı olmayan hastalara yapıyoruz. 

Tuz eşittir Zehir demek... 

SORU : Kalp yetmezliği olan hastalar nelere dikkat etmeli ? 

Murat GENBAY : Tuz eşittir zehir demek.Bunu benimsemek gerekiyor.İlaçlarına sadık kalmaları çok önemli.Yemeklerde sızma zeytinyağı kullanmaları,fazla ağır yememeleri,kendilerini yormadan doktor tavsiyesi ile egzersiz yapmaları ve kesinlikle sigarayı bırakmak gerekmektedir.Kalp krizine giden yol çok sinsidir.Hipertansiyon,kolestrol yada şeker tamamen sinsi olarak ilerler.Biz bunlara sessiz katil deriz.,Herkes tansiyonunu ve kolestrolünü bilmeli ve20- 30 yaşını geçmiş herkes mutlaka bir kalp doktoruna görünmelidir. . . 

Besinler ve İçerikleri

Besin Sıralama  Alfabetik  Sıralayan  Besin İçerik Nem   Protein Yağ Enerji (kalori) Karbonhidrat (farkı ile) Toplam diyet lifi Toplam şeker Kalsiyum Demir Magnezyum Fosfor Potasyum Sodyum Çinko Bakır Manganez Selenyum Vitamin A (IU) Vitamin A (RAE) Alfa-karoten Beta-karoten Beta-cryptoxanthin Likopen Lutein + zeaksantin D vitamini, mcg D vitamini, IU E vitamini (alfa-tokoferol) K vitamini (phylloquinone) C Vitamini Tiamin Riboflavin Niasin Pantotenik asit Vitamin B-6 Vitamin B-12 Diyet Folat Benzerleri Kolin, toplam Kolesterol Toplam doymuş yağ asitleri Toplam tekli doymamış yağ asitleri Toplam çoklu doymamış yağ asitleri