KALP AMELİYATINDAN SONRA YAŞAM VE
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Bu kitapçık, kalp ameliyatı sonrasında hasta ve ailelerinin sorularına
kılavuz olmak üzere hazırlanmıştır. Buradaki bilgiler, hastaların çoğunluğuna
uygun olacak şekilde hazırlanmış olmakla birlikte, kendi doktorunuzun önerilerinden farklılıklar gösterebilir. Buradaki genel bilgiler, sizin durumunuzu
bilen ve yakından takip eden doktorunuzun önerilerinin yerini tutamaz.
Her hasta uygulanan cerrahi girişime
farklı yanıt verir. İyileşme süreci farklılıklar
gösterir. Bu açıdan her hasta “özel”dir. Kalp
ameliyatları da birbirlerine benzemekle
birlikte, (koroner baypas, kapak tamiri veya
değiştirilmesi, aort damar ameliyatları gibi)
önemli farklılıklar içerebilirler. Tüm bunlara
rağmen bazı genellemeler yapılabilir.
1. EVDEKİ İLK GÜNÜNÜZ
Evdeki ilk gününüzde bir miktar yorgunluk hissedebilirsiniz. İlk günü
evde dinlenerek geçirmeyi planlayınız. Sonraki günlerde biraz daha aktif olabilirsiniz. Ziyaretçi sayısını ve kalma sürelerini kısıtlayınız, mümkünse ziyaretçi
kabul etmeyiniz.
2. BİREYSEL BAKIM
a. Duş Alma
Doktorunuzun onay verdiği tarihte duş alabilirsiniz. Genel olarak ameliyattan 4-5 gün sonra duş alabilirsiniz. Duş alırken dikkat edeceğiniz noktalar şunlardır:
• Ilık su kullanınız (Sıcak su önerilmemektedir).
• Duşunuzu ayakta değil sandalye ya da tabure üzerinde oturarak alınız.
• Duş almakta enerji gerektirir bu
yüzden kendinizi yorgun hissedebilirsiniz. Yanınızda birisinin yardım amaçlı bulunması gerekmektedir.
• Yara yerinizi ılık suyla ve sabunla
yavaşça yıkayınız, ovalamayınız.
• Duş aldıktan sonra yara yerinizi
kuru tutunuz. Doktorunuz önermemişse yara yerine losyon, pudra,
krem ya da pomat kullanmayınız.
b. Kilo Takibi
• Kalp ameliyatlarından sonra hızlı kilo alımı önerilmemektedir.
• Her gün aynı saatlerde tartılınız ve tartı sırasında giydiğiniz elbiselerin eşde-
ğer ağırlıkta olmasına dikkat ediniz.
• Günde 1 kg’ dan fazla ya da haftada 3 kg’ dan fazla kilo aldıysanız doktorunuza haber veriniz.
c. Ödem (Şişlik) Önleme
• Uzun süre hareketsiz kaldığınızda bacaklarınızda bir miktar şişlik olabilir.
Bunu önlemek için saatte bir ayağa kalkınız ve birkaç dakika yürüyünüz.
• Doktorunuz önerdiyse, sabah uyandığınızda varis çoraplarınızı giyiniz ve
uyumadan önce çoraplarınızı çıkartınız. Varis çorabını gün içinde çıkarıp tekrar giymeniz gerektiğinde yatarak ayaklarınızı 20 dakika süreyle yüksekte bekletip daha sonra çorabınızı giyiniz. Çorapta kırışıklık, katlanma olmamasına
dikkat ediniz.
• Otururken ayaklarınızı sarkıtmayınız. Otururken ya da uzanırken ayaklarınızı
hafifçe yukarıda tutarak, bacaklarınızın altını yastıkla destekleyebilirsiniz.
d. Yara Bakımı
• Ameliyattan sonra göğsünüzdeki kesi yeri hava ile temas eder ve kuruyarak
kabuk bağlar. Ameliyat yerlerinizi tam iyileşene kadar temiz tutunuz, yara yerine dokunmadan önce mutlaka ellerinizi yıkayınız. Yumuşatıcı kremler, pudra,
kolonya vs. sürmemeli ve bu bölgelerin hava almasını sağlamalısınız.
• Ameliyattan sonraki bir yıl içerisinde yara yerlerinizi direkt güneş ışığından
koruyunuz. Bu dönemde yara yerlerinin güneş ışığına maruz kalması renk koyulaşmalarına yol açabilir.
• Yaralarınızı her gün kontrol edin ve aşağıdakilerden birini fark ederseniz doktorunuza danışın:
- Yara bölgesinde artan hassasiyet ve ağrı
- Yara kenarlarından taşan ve artan kızarıklık ve şişlik
- Yara bölgesinde akıntı
- Yüksek seyreden ve düşmeyen ateş
e. Ağrıyla Başetme
• Omuz ve sırt bölgelerinde olabilecek ağrılar için doktorunuzun önerdiği ağrı
kesicileri düzenli olarak kullanınız.
• Öksürme ve hapşırma durumlarında olabilecek ağrıyı azaltmak için ameliyat
bölgenizi elle ya da küçük bir yastıkla destekleyiniz.
• Pozisyonunuza bağlı ağrı yaşayabilirsiniz. Bu durumda pozisyonunuzu de-
ğiştirmek, omuz ve kolları sık sık hareket ettirip düzgün vücut pozisyonunda
yürümek faydalı olacaktır.
f. İlaç Kullanımı
• İlaçlarınızı kolay ulaşabileceğiniz yerlerde bulundurunuz. Seyahate çıkarken
ilaçlarınızı yeterli miktarda yanınıza alınız.
• İlaç kullanımında yemek öncesi yemekten onbeş dakika önce, yemek sonrası
ise yemekten onbeş dakika sonra demektir.
• İlacınızı almayı unutursanız bir sonraki ilaç saatinizde aynı ilaçtan iki tane
birden almayınız.
• Kendinizi iyi hissettiğinizde ilaçlarınızı kullanmayı bırakmayınız.
• İlaca bağlı beklenmeyen bir yan etki gözlediğinizde, doktorunuza bildiriniz.
g. Kabızlığı Önleme
• Kalp ameliyatı sırasında kesilen göğüs kemiğinizin sorunsuz kaynayabilmesi
için kabız olmamanız, tuvalet sırasında fazla ıkınmamanız gereklidir.
• Uzun süre hareketsiz kalmayınız. Önerilen şekilde yürüyüşlerinizi yapınız.
• Aldığınız sıvıların ılık olmasına dikkat ediniz. Doktorunuz sıvı alımınızı kısıtlamadı ise günlük en az 1,5-2 litre sıvı tüketiniz.
• Çok soğuk ve buzlu içecekler, koyu çay, kahve ve sigara içmeyiniz.
• Dışkılama alışkanlığınızı düzeltiniz. Her gün belli bir saatte ihtiyaç duymasanız da tuvalete gitmeyi alışkanlık haline getiriniz.
• Bağırsakların normal çalışması için sindirim artıkları ile yeteri kadar dolması
lazımdır. Bu sebeple posa içeriği yüksek olan gıdalar tüketmelisiniz. Kepekli
ekmek, tahıllar, kurubaklagil, sebze ve meyve tüketiniz.
• Sabahları aç karına ılık su içiniz.
3. SAĞLIKLI BESLENME
a. Kalp Damar Sağlığımızı Korumak İçin Az Yağlı, Az Kolesterollü Beslenme ve Diyet Önerileri:
• Gün boyunca az yağlı-kaymaksız süt veya yoğurt (2-3 su bardağı) ve az yağlı
beyaz peynir(1 kibrit kutusu kadar), haftada 2-3 gün kırmızı et olmak üzere; 2
yumurta büyüklüğü kadar dana, sığır eti (yağsız) ve haftada 4-5 gün beyaz et
olmak üzere; 4-5 yumurta büyüklü-
ğü kadar tavuk, balık, hindi eti (haftada en az 1-2 gün balıketi) tüketiniz.
• Sıvı yağlardan zeytinyağı veya fındık yağı, mısırözü veya soya ya da
ayçiçek yağı tercih ediniz.
• Günde en az 2-4 porsiyon pişmiş
sebze yemeği ve çiğ sebzelerden yağ
eklemeden sınırsız ve bol miktarda
tüketiniz.
• Yemeklerde tam buğday / çok tahıllı / kepekli ve benzeri ekmek çeşitlerini
tercih ediniz.
• Kabuklu yenebilen meyveleri soymayınız.
• Haftada 2-3 kez kurubaklagil (kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya) yemeye özen gösteriniz.
• Haftada 1-3 kez 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir veya 1 köfte kadar et yerine 1 tam yumurta (haşlanmış / yağsız) yenilebilir.
• Yemeklerinizi hazırlarken fırınlama, haşlama, ızgara ve teflonda yağsız pişirme yöntemlerini kullanınız.
b. Kalp Damar Sağlığımızı Korumak İçin Kaçınılması Gereken Besinler
• Sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, dil, dalak, yürek, işkembe, paça gibi) ve
deniz ürünleri.
• Salam, sosis, sucuk ve pastırma gibi şarküteri ürünleri ile yağlı etler, yağlı balıklar, yağlı tavuk, tavuk ve hindi derisi.
• Margarin, tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı gibi katı yağlar ve yağlı gıdalar (kaymak, krema, mayonez, çikolata, soslar, tahin ve tahin helvası, kaşar peyniri gibi
çok yağlı peynirler).
• Et, sebze, hamur gibi yağda kızartmalar, hamur işleri (pasta, börek, poğaça ve
pastane ürünleri).
• Kuruyemişler ve hazır meyve suları, meşrubatlar (coca-cola, pepsi-kola, fanta,
gazoz vb), alkollü içecekler, kremalı kahveler ve önerilen miktardan fazla tuz
ve çok tuzlu yiyeceklerden kaçınınız.
4. HAREKET ESNASINDA DİKKAT EDİLECEKLER
Ameliyat sırasında göğüs kemiğiniz kesilmiş ise, kemiğin tekrar eski
bütünlüğünü kazanması yaklaşık olarak 4-6 hafta sürmektedir. Kemiğinizin
iyileşebilmesi için yanlış hareket etmemeniz gerekmektedir. Dikkat edeceğiniz noktalar şunlardır:
• Göğüs kemiğiniz tam olarak iyileşene kadar vücudunuzun üst kısmının bü-
külmesi ağrılı olabilir. Bu yüzden tüm vücudunuzla hareket ediniz.
• Omuz seviyesinden yukarıda bir nesneye ulaşmanız gerektiğinde bir başkasından yardım isteyiniz.
• 3-4 kg ya da daha ağır nesneleri kaldırmanız gerektiğinde bir başkasından
yardım almanız gerekmektedir.
• Zemin üzerindeki nesneler için bir başkasından yardım isteyiniz.
• Ameliyattan sonra ilk birkaç hafta kollarınızı ve vücudunuzun üst kısmını zorlayıcı aktiviteler yapmayınız (Süpürme, ovalama, ağır eşya kaldırma gibi).
• Ameliyattan sonra hafif düzeyde aktiviteler yapabilirsiniz (Küçük bitkileri sulama, basit yemekler yapma, masanın donatılması gibi).
a. Oturma ve Yatma Pozisyonu
• Oturduğunuz yerden kalkarken ellerinizin üzerine yük bindirmeyiniz. Öne
doğru hafif eğilerek, bacaklarınızın üzerinde doğrulunuz.
• Sandalyeye oturmak için sandalyenin önüne doğru eğilmek üzere bacaklarınızı kullanınız. Daha sonra geriye doğru kaymak için de kollarınızı değil, bacaklarınızı kullanınız.
• Yataktan kalkarken, sırtüstü yatarken yatağın kenarına doğru kayınız. Dizleri
hafifçe bükerek yavaşça yan tarafa doğru eğiliniz. Dirseğinizi kullanarak vücudunuzu yukarıya doğru itiniz. Yavaşça her iki bacağı zemine doğru sallayınız.
Baş dönmesini engellemek için yatağın kenarında kısa bir süre oturunuz. Ellerinizi uyluklarınızın üzerine koyarak, kalçadan öne doğru eğiliniz ve vücudunuzu bacaklarınızla yukarıya doğru kaldırınız.
• Bacaklarınızı uzun süre sarkıtarak oturmayınız. Otururken bacaklarınızı ezecek şekilde bacak bacak üstüne atmayınız ve bacaklarınızın altına destek koyunuz.
• Oturma aralıklarında oda içerisinde hafif yürüyüş yapınız.
• Ameliyattan 10 gün sonra sırt üstü düz biçimde yatabilirsiniz. En az 6 hafta
boyunca sağa ya da sola yatmayınız.
b. Yürüyüş
Yürüyüş ve egzersiz yapmak kaslarınızın eski gücünü tekrar kazanmasını ve moralinizi yüksek tutmanızı sağlar. Yürüyüş esnasında dikkat etmeniz
gerekenler:
• Günde 4-6 kez yürüyüşlerle başlayabilirsiniz. Her bir yürüyüşünüzde 5-6 dakika kadar yürüyünüz.
• Yürüyüşlerde düz yolu tercih edin. Yorulduğunuzda durup dinlenin.
• Hava çok sıcak ya da çok soğuk olduğu zaman ev içerisinde yürüyüş yapınız.
• Yürüyüş esnasında sıkmayan elbiseler ve kaymaz tabanlı ayakkabılar giyiniz.
• İlk haftadan sonra her hafta yürüyüşlerinizin her birine 2-3 dakika ekleme
yapınız. Dakikaları arttırdıkça, gün içindeki sayıyı da azaltarak günde bir kez
25-30 dakikalık yürüyüşlere doğru yükseliniz.
• Haftada en az beş gün yürüyünüz.
• Yemekten en az 2 saat geçtikten sonra ya da yemeklerden önce yürüyünüz.
• Diyabet (Şeker) hastalığınız varsa aç karınla kesinlikle yürüyüş yapmayınız.
Bu durum kan şekerinizin düşmesine yol açabilir. Yemek yedikten 1 saat sonra
yürüyüşe çıkınız. Eğer kan şekerinizi ölçme imkânınız varsa mutlaka ölçünüz.
• Yürüyüş sonrası mutlaka dinleniniz ve yeterli miktarda su içiniz. Kalp Ameliyatı Sonrası Yaşamınız
Ne zaman Yavaşlamanız Gerekiyor?
* Göğüste çarpıntı ya da kanat çırpma hissi
olduğunda
* Nefes darlığı yaşadığınızda
* Bacaklarda ya da yara yeri bölgesinde ağrı
olduğunda
* Çok yorulduğunuzda, bayılma hissi ya da baş
dönmesi hissettiğinizde
Yukarıdaki belirtilerden herhangi birisi olursa ve daha da kötüleşirse ya
da dinlenme ile geçmezse doktorunuzla iletişime geçiniz.
c. Merdiven Çıkma
• Merdiven çıkmak düz yolda yürümekten daha çok çaba ister ve genelde
yorucudur. Bu sebeple doktorunuz tarafından
aksi söylenmedikçe merdiven çıkabilirsiniz.
• Başlangıçta merdiven basamaklarını günde
iki-üç kez, 2-3 basamakta bir dinlenerek çıkınız
ve yorulunca durup dinleniniz.
• Ameliyattan sonra ilk iki ay merdiven çıkarken
kollarınızdan kuvvet almanız ameliyat bölgenize zarar verebileceğinden önerilmemektedir.
Merdiven korkuluklarından tutunabilirsiniz ancak kendinizi tutunarak yukarı çekmeyin, bacaklarınızı kullanın.
• Araba kullanmaya göğüs kemiğiniz iyileştikten sonra (ameliyattan 2 ay sonra) başlayabilirsiniz.
• Masa başı bir işiniz var ise 1 ay sonra, daha ağır ve fiziki güç gerektiren işiniz
varsa doktorunuza danışarak 2-3 ay sonra geri dönebilirsiniz.
5. CİNSEL YAŞAM
Ameliyattan sonra ilk 4-8 hafta süreyle cinsel ilişkinin kısıtlı olmasına
özen gösteriniz. Bu dönemdeki hareket kısıtlılıkları, genel ağrı ve yakınmalar
geçtikten sonra eşinizle cinsel hayatınıza devam edebilirsiniz.
67
Kalp Ameliyatı Sonrası Yaşamınız
6. KALBİNİZ İÇİN YARARLI NOTLAR
• Sigara içmeyiniz (Sigara kanı koyulaştırarak pıhtı oluşturmaya yatkın hale getirir ve damar duvarının yağ tutmasını kolaylaştırıcı zemin hazırlayarak, damarların hızla yaşlanmasına sebep olur).
• Stresinizi kontrol ediniz.
• Doğru besleniniz.
• Egzersiz yapınız.
• Kan basıncı, şekeri ve kolesterollerinizin normal değerlerde olmasını sağlayınız.
• Alkolden uzak durunuz.
• Doktorunuzun önerdiği aralıklarla düzenli kontrollere gidiniz.
